Prošlost za ponos potomaka

Povratak

Prošlost za ponos potomaka

U okviru višednevne manifestacije „Dani opštine Pećinci“, u čitaonici Kulturnog centra u Pećincima 18. maja održana je promocija knjige „Srpsko dobrovoljačko pitanje u Velikom ratu“ autora Milana Micića. Bio je to nesvakidašnji i veoma zanimljiv događaj za sve ljubitelje dobre knjige i radoznale tragaoce za istorijskim tajnama velikih ratnih potresa koji su menjali svet. U tim velikim promenama sveta tokom Prvog svetskog rata, srpski dobrovoljci dali su snažan pečat i veliki doprinos. Na dopadljiv način i preciznim jezikom, istoričar i pisac dr Milan Micić je iz više uglova osvetlio dobrovoljačko pitanje u do tada najvećem ratu u istoriji čovečanstva, i argumentovano istakao doprinos srpskih dobrovoljaca trijumfu pobedničke strane, na kojoj su bili Engleska, Francuska, Rusija, Italija, Argentina, Crna Gora, Grčka, Sjedinjene Američke Države... i naravno – Srbija.

Na promociji, kojoj su inače prisustvovali predsednica opštine Dubravka Kovačević Subotički, direktor Kulturnog centra Jovan Devrnja, direktorka Narodne biblioteke Nevena Naić, učenici pećinačke osnovne škole sa nastavnikom istorije i mnogi građani, autor knjige je izneo niz zanimljivih detalja o dobrovoljcima i njihovim putovanjima od Amerike i Rusije preko mnogih zemalja o kojima ranije nisu ni sanjali, do krajnjeg cilja – Solunskog fronta. Svaka od dobrovoljačkih priča je vredna uzbudljivog romana ili filma, ali mnoge od njih su, nažalost, u izgnanstvo pa i u smrt oterale čitave porodice u vreme austrougarske vlasti. Autor knjige je izneo i neke podatke vezane za dobrovoljce iz sela pećinačke opštine:

„Kada su dobrovoljci prešli u Srbiju kod Kupinova, u ove krajeve je došla kaznena ekspedicija, 1914. godine, i vršila je represalije nad lokalnim stanovništvom, tako da se deo stanovnika pridružio srpskoj vojsci - od 100 do 150 ljudi – dok su oni koji su ostali, bili su izloženi nasilju od 16. septembra 1914. godine kada je došla kaznena ekspedicija i kada je za nekoliko dana ubijeno oko 300 ljudi – u Brestaču 17 ljudi, a sveštenik i beležnik su živi spaljeni, u Karlovčiću je ubijeno 17 ljudi, u Pećincima se zna za jednog čoveka da je ubijen... Austrougarske trupe više nisu imale poverenja u srpsko stanovništvo, i oni su iseljeni u Hrvatsku (Bobota, Pačetin, Vukovar) gde su živeli sve do 1916. godine. Kada su se vratili, zatekli su samo gole zidove. Internacija je bila teška, ne zna se koliko je ljudi umrlo tom prilikom – procene su da je nekoliko hiljda ljudi umrlo ili nestalo tokom iseljavanja za Hrvatsku. Ja imam spisak dobrovoljačkog odreda majora Vojina Popovića, na kome su i ljudi iz pećinačke opštine – Paja Marković iz Obreža, nestao 1916. prilikom povlačenja preko Albanije, zatim Dušan Zorkić iz Donjeg Tovarnika, koji je 1917. godine upućen da se bori na Drini, Nikola Grujičić iz Kupinova, poginuo na borbama na Kajmakčalanu 1916. godine, Teodor Stepanović iz Ogara, 1915. bio ranjen, Joca Petrović iz Deča, nestao 1916. godine, Sava Milivojević iz Prhova, ranjen je 1915. godine, kao i Stevan Nauković iz Šimanovaca. Imamo podatke i o sledećim dobrovoljcima - Žarko Savić iz Šimanovaca, Radomir Milutinović iz Kupinova koji je 1916. godine upućen u borbene redove, Milan Mihailović iz Obreža koji je 1916. godine bio u bolnici a zatim otišao u borbu. Ne znam da li oni ovde imaju potomke. Istorija se malo bavila onim što je Srem doživeo prilikom nailaska austrougarske kaznene ekspedicije i internacije“ – rekao je Micić.

I pored toga što je trijumf srpskih dobrovoljaca bio nesumnjiv, Micić je u knjizi mudro predstavio i uspone i padove dobrovoljačkog pokreta, kao i promene u zvaničnoj politici srpske vlade prema dobrovoljcima iz Prvog svetskog rata, i tako razotkrio svu složenost jednog pokreta koji i danas izaziva velike polemike u javnosti.

„Nikada nije bilo vreme da se ovo pitanje pokreće, ali stogodišnjica Velikog rata ipak je prilika da se dotaknu teme koje neće svima prijati, ali na koje Sremci mogu biti ponosni. O stradanju Sremaca u dobrovoljačkom pokretu inače se malo zna, iako je reč o ljudima koji su hrabro i sebe i svoje porodice izložili represalijama austrougarske vlasti“ - rekao je Micić.